Pomoc Ukrainie w instytucjach kultury to ostatnio temat nr 1 w naszej Kancelarii. Nie tylko w związku z naszymi działaniami pomocowymi. Wraz ze współpracującymi z nami instytucjami kultury analizujemy konsekwencje podatkowe różnych form pomocy osobom poszkodowanym wskutek agresji Rosji na Ukrainę. Postanowiłem więc wskazać kilka głównych kwestii, na które musisz zwrócić uwagę, rozważając działania pomocowe.

Pierwsza sprawa, od której musisz zacząć: zweryfikuj, czy jako instytucja kultury możesz prowadzić planowane działania. Paradoksalnie w wielu firmach katalog działań, które mogą być realizowane jest znacznie szerszy niż w instytucjach kultury. Pewne formy pomocy bezpośredniej mogą nie być zgodne ze statutem Twojej instytucji lub przepisami prawa. W razie wątpliwości, skonsultuj te kwestie z prawnikami.

Pomoc Ukrainie w instytucjach kultury a nowe przepisy

W okresie od 24 lutego do końca 30 czerwca 2022 r., do niektórych nieodpłatnych dostaw towarów i nieodpłatnego świadczenia usług możesz stosować stawkę 0%. Wynika ona z Rozporządzenia z 3 marca 2022 r. (Dz. U., poz. 531). Stawka ta ma jednak zastosowanie tylko do świadczeń na rzecz Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych, podmiotów leczniczych oraz jednostek samorządu terytorialnego. Dla podmiotów prowadzących działalność kulturalną ma więc bardzo ograniczone znaczenie. Niestety  Rozporządzenie nie przewidziało wprost preferencji podatkowych dla instytucji kultury.

Pamiętaj jednak, że instytucja może na mocy tego przepisu świadczyć pewne usługi na rzecz jednostki samorządu terytorialnego nieodpłatnie z zastosowaniem stawki 0%. Przykładowo udostępnienie przestrzeni instytucji do dyspozycji jednostki samorządu terytorialnego z przeznaczeniem dla uchodźców będzie mogło korzystać ze stawki 0%.

Stawki 0% nie zastosujesz niestety, jeśli te samą przestrzeń udostępnisz bezpośrednio uchodźcom.

Pomoc Ukrainie w instytucjach kultury a prewspółczynnik

Pamiętaj, że działania pomocowe instytucji kultury mogą nie być obojętne dla instytucji kultury z perspektywy odliczenia VAT z zastosowaniem prewspółczynnika. Kwestia ta jest szczególnie istotna w przypadku tych instytucji kultury, które nie stosują prewspółczynnika, bo np. prowadzą wyłącznie działalność odpłatną. Podjęcie działań nieodpłatnych może spowodować obowiązek stosowania prewspółczynnika w rozliczeniach instytucji kultury.

Prewspółczynnik musisz stosować wtedy, gdy:

• występują u Ciebie wydatki związane jednocześnie z działalnością gospodarczą i działalnością inną niż działalność gospodarcza i
• jednocześnie nie jesteś w stanie przyporządkować tych wydatków do jednego z typów działalności.

Jeśli Twoja instytucja podejmować będzie działania o charakterze czysto charytatywnym, stanowić one mogę cele inne niż działalność gospodarcza dla potrzeb VAT. Może to więc skutkować obowiązkiem stosowania prewspółczynnika dla niektórych wydatków.

Nieodpłatne udostępnienie lokali uchodźcom

Jeśli Twoja instytucja planuje udostępnić lokale bezpośrednio uchodźcom, takie działanie może rodzić konsekwencje w VAT. Opodatkowaniu VAT podlega bowiem nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza dla potrzeb VAT. Jako wyraz działalności charytatywnej, trudne może być powiązanie tego typu działalności z działalnością gospodarcza dla potrzeb VAT instytucji. Takie użyczenie lokalu może więc być opodatkowane VAT. Jeśli jednak takie użyczenie nastąpi na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, która udostępni lokale uchodźcom zastosowanie znajdzie stawka 0% na podstawie przepisów powołanego Rozporządzenia.

Nieodpłatny wstęp na wydarzenia kulturalne

Pomoc Ukrainie w instytucjach kultury może przyjąć formę darmowych wejściówek do muzeum, czy teatru. w takim przypadku można znaleźć argumenty za brakiem opodatkowania VAT takich świadczeń. Część z nich przedstawiałem we wpisie Nieodpłatne przekazanie wejściówek na koncert. Kluczowy w tym przypadku jest więc związek z działalnością gospodarczą dla potrzeb VAT instytucji kultury.

Jeśli będziesz w stanie wykazać, iż działania te mają na celu nie tylko wsparcie osób poszkodowanych rosyjską agresją, ale również promocję instytucji i jej działalności odpłatnej w gronie potencjalnych nowych odbiorców, możliwe jest doszukiwanie się związku takich czynności z działalnością gospodarczą dla potrzeb VAT.  Niestety nie ma pewności, że organy podatkowe zaakceptują takie stanowisko a wskazane Rozporządzenie zwiększa ryzyko takiego stanowiska.

Warto mieć jednak nadzieję na dalsze inicjatywy legislacyjne, które rozwieją te wątpliwości. Może pierwsze interpretacje indywidualne pokażą kierunek wykładni związku działań nieodpłatnych z działalnością gospodarczą okiem organów?

Oby w tym przypadku nie zabrakło zdrowego rozsądku i zrozumienia trudnej sytuacji.

Wojciech Pietrasiewicz
doradca podatkowy