Już od niedzieli dobrowolna podzielona płatność stanie się naszą nową rzeczywistością.

Nieco wymuszoną, ale jednak.

Warto jednak zastanowić się, czy musisz ją stosować i ewentualnie kiedy warto ją stosować. W związku z tym dziś odpowiem na osiem, moim zdaniem najważniejszych pytań dotyczących podzielonej płatności.

Czym jest dobrowolna podzielona płatność?

Podzielona płatność w polskim wydaniu to mechanizm, który umożliwia nabywcy towarów i usług dokonać płatności kwot wynikających z wystawionej przez Ciebie faktury w następujący sposób:

• kwota netto wpłynie na Twój rachunek podstawowy, który dotychczas był wykorzystywany do bieżących rozliczeń,
• kwota VAT wpłynie na specjalnie utworzony rachunek VAT.

Co istotne kwotą na rachunku VAT możesz dysponować w bardzo ograniczony sposób, ale o tym za chwilę.

Jeżeli nabywca Twoich towarów lub usług postanowi zastosować mechanizm podzielonej płatności, będziesz mieć mniej środków do Twojej wyłącznej dyspozycji. Otrzymasz bowiem tylko kwotę netto, a kwotę VAT na rachunku VAT będziesz mógł wydatkować tylko w określony sposób.

Czy muszę stosować podzieloną płatność?

Nie. Póki co stosowanie mechanizmu podzielonej płatności jest dobrowolne.

W  praktyce zastosowanie tego mechanizmu mogą jednak na Tobie „wymusić” kontrahenci płacący podzieloną płatnością należności z wystawionych przez Ciebie faktur….

Komu bank otworzy rachunek VAT?

Jeśli czytasz mój wpis po 1 lipca 2018 r., to zapewne w swojej bankowości internetowej widzisz już odrębny rachunek VAT utworzony przez Twój bank do Twoich rachunków firmowych.

Będziesz posiadać rachunek VAT, jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, jesteś rejestrowanym podatnikiem VAT i posiadasz rachunek firmowy. Bank otworzy tylko jeden rachunek VAT dla wszystkich rachunków bieżących prowadzonych na potrzeby działalności gospodarczej.

Co to w praktyce oznacza?

Jeśli nie masz rachunku firmowego, a swoje firmowe rozliczenia prowadzisz z rachunku osobistego, bank nie utworzy Tobie rachunku VAT. Twoi kontrahenci będą zmuszeni regulować należności z Twoich faktur na dotychczasowych zasadach. Potwierdza to Ministerstwo Finansów w swoich wyjaśnieniach.

W działalności kulturalnej i rozrywkowej, część podmiotów ma status podatnika VAT zwolnionego. Jeśli, prowadząc działalność kulturalną lub rozrywkową, masz status zarejestrowanego podatnika VAT zwolnionego, bank utworzy Tobie rachunek VAT i Twoi kontrahencie będą mogli regulować należności z wystawionych przez Ciebie faktur w formule podzielonej płatności.

Pewne wątpliwości dotyczą podatników VAT zwolnionych, którzy nie są zarejestrowani dla potrzeb VAT. Moim zdaniem, takie podmioty nie powinny posiadać rachunku VAT i podzielona płatność nie powinna mieć do nich zastosowania. Wynika to choćby z przepisów regulujących wymogi informacyjne dla komunikatu przelewu niezbędnego do dokonania zapłaty z zastosowaniem podzielonej płatności. Taki komunikat musi zawierać m.in. numer, za pomocą którego dostawca jest zidentyfikowany dla potrzeb VAT (art. 108 ust. 3 pkt 4 ustawy o VAT).

Jeśli nie jesteś podatnikiem VAT (czynnym lub zwolnionym) – masz spokój – podzielona płatności nie będzie Cię dotyczyć.

Jak dokonać podzielonej płatności?

Zapłaty w podzielonej płatności możesz dokonywać jedynie w przypadku należności w złotych. Jak informuje Ministerstwo Finansów przelewy walutowe nie będą dokonywane w formule podzielonej płatności (Odpowiedź MF z 20 marca 2018 r. na interpelację poselską nr 20263).

Płatność w mechanizmie podzielonej płatności następuje z zastosowaniem specjalnego komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub SKOK.

Aby dokonać zapłaty za kwotę faktury, na potrzeby komunikatu musisz podać następujące dane:

• kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku z faktury, która podlega mechanizmowi podzielonej płatności;
• kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto;
• numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność;
• numer VAT dostawcy towaru lub usługodawcy.

Następnie bank automatycznie przekaże środku odpowiadające kwocie netto na rachunek rozliczeniowy Twojego kontrahenta, zaś kwotę VAT – na jego rachunek VAT.

Musisz pamiętać, że jeżeli dana faktura obejmuje sprzedaż objętą różnymi stawkami VAT, musisz samodzielnie wyliczyć kwotę VAT i wskazać ją  dla potrzeb komunikatu przelewu.

Jak możesz wykorzystać środki, które wpłyną na rachunek VAT?

Zgromadzone na rachunku VAT środki możesz wykorzystać jedynie do:

• zapłaty kwoty VAT z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT dostawcy,
• wpłaty kwoty należnego VAT na rachunek urzędu skarbowego.

Jak widzisz masz bardzo ograniczone możliwości dysponowania środkami na rachunku VAT.

Jeśli więc otrzymujesz środki na rachunek VAT, chęć uruchomienia tych środków „wymusza” zapłatę w podzielonej płatności.

Pamiętaj, że masz możliwość przeksięgowania środków z rachunku VAT na Twój rachunek rozliczeniowy. Musisz jednak złożyć stosowny wniosek. Naczelnik urzędu skarbowego ma aż 60 dni na wydanie zgody (w formie postanowienia) na przekazanie środków na Twój rachunek rozliczeniowy. Oznacza to w praktyce, że przez dłuższy czas nie masz pełnego dostępu do części swoich środków. Do tej pory w momencie ich otrzymania od kontrahenta każdy mógł nimi swobodnie dysponować.

Jakie są korzyści ze stosowania podzielonej płatności?

Korzyści ze stosowania mechanizmu podzielonej płatności są ograniczone. Do wysokości kwoty VAT zapłaconej w formule podzielonej płatności organy nie zastosują:

• sankcji w VAT,
• odpowiedzialności solidarnej z dostawcą.

Ponadto, jeśli w deklaracji podatkowej wykazano kwotę podatku naliczonego, której co najmniej 95% wynika z otrzymanych przez Ciebie faktur zapłaconych w podzielonej płatności, do ewentualnych zaległości podatkowych nie stosuje się podwyższonych odsetek. Znajdą one jednak zastosowanie do zaległości w części przekraczającej dwukrotność kwoty podatku naliczonego wykazanej w złożonej deklaracji podatkowej.

Wskazane korzyści nie znajdą również zastosowania gdy faktura zapłacona z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności:

• została wystawiona przez podmiot nieistniejący;
• stwierdza czynności, które nie zostały dokonane;
• podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością;
• potwierdza czynności, do których mają zastosowanie przepisy art 58 i 83 Kodeksu cywilnego.

Wreszcie zastosowanie podzielonej płatności stanowi jedną z przesłanek dochowania należytej staranności w weryfikacji Twoich kontrahentów.

Czy warto stosować podzieloną płatność?

Jak widzisz, korzyści ze stosowania mechanizmu podzielonej płatności ograniczają się tylko do niestosowania przez organy części sankcji w przypadku wystąpienia nieprawidłowości w Twoich rozliczeniach.

A jakie są wady tego rozwiązania?

Pojawiają się one, gdy otrzymujesz środki na swój rachunek VAT.

Już wiesz, że masz bardzo ograniczone możliwości dysponowania środkami na rachunku VAT. W wielu sytuacjach spowoduje to, że środki, którymi obecnie możesz swobodnie dysponować, będą unieruchomione na rachunku VAT. Do tej pory jedynym realnym ograniczeniem Twojej swobody dysponowania środkami z otrzymanych należności była konieczność uiszczenia zobowiązania w VAT z dany okres rozliczeniowy.

Jeśli Twój kontrahent zapłaci Twoją należność w podzielonej płatności, środki odpowiadające kwocie VAT z wystawionej przez Ciebie faktury zostaną „unieruchomione” na rachunku VAT. Ich „odblokowanie” będzie możliwe tylko, gdy zapłacisz swoim kontrahentom swoje zobowiązania stosując podzieloną płatność lub wykorzystasz te środki do zapłaty VAT za dany okres rozliczeniowy. Możesz ewentualnie ubiegać się o ich przekazanie na Twój rachunek rozliczeniowy, ale musisz liczyć się z dosyć długim okresem oczekiwania na przeksięgowanie środków z rachunku VAT na Twój rachunek rozliczeniowy.

Wydaje mi się, że korzyści wynikające ze stosowania podzielonej płatności nie przewyższają wad tego rozwiązania. Podstawowym mankamentem podzielonej płatności jest zablokowanie części środków na rachunku VAT, co w wielu sytuacjach pogorszy płynność finansową podatników.

Znając dotychczasowe praktyki zwrotowe organów podatkowych, można spodziewać się, że przeksięgowanie środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy nie będzie natychmiastowe.

Pamiętaj więc, że płacąc podzieloną płatnością pogarszasz płynność finansową współpracujących z Tobą kontrahentów. Podobnie jak zapłata w podzielonej płatności na Twoja rzecz ma negatywny wpływ na Twoja płynność.

Czy warto stosować ten mechanizm przy tak ograniczonych korzyściach?

Moim zdaniem, niekoniecznie.

O upowszechnieniu podzielonej płatności mogą jednak zadecydować największe podmioty, o ile zaczną powszechnie stosować ten mechanizm. Ich kontrahenci, chcąc uwolnić środki ze swoich rachunków VAT, mogą z kolei zacząć opłacać swoje zobowiązania w podzielonej płatności. W ten sposób mechanizm ten może objąć bardzo szeroki krąg podmiotów.

Taki zresztą jest zamiar Ministerstwa Finansów. Może on jednak pogorszyć płynność finansową wielu podatników, którzy ponoszą ciężar finansowy tego nowego rozwiązania.

Czy można zabezpieczyć się przed podzielona płatnością?

Tak. Wszystko jednak zależy od Twojej pozycji negocjacyjnej.

Dopóki zastosowanie podzielonej płatności jest dobrowolne, możesz jej unikać. Przede wszystkim skontaktuj się ze swoimi kontrahentami i ustal, czy zamierzają dokonywać płatności na Twoją rzecz z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.

Pamiętaj, że ten mechanizm ma zabezpieczać przed transakcjami z podmiotami, które angażują się w nadużycia VAT. Myślę, że możesz z łatwością przekonać swoich kontrahentów, że nie warto płacić Twoich faktur w podzielonej płatności.

Jeśli współpracujesz ze spółkami Skarbu Państwa, możesz mieć problem, aby przekonać je do niestosowania podzielonej płatności. Część z nich już zapowiedziała, że zastosuje ten mechanizm do wszystkich dokonywanych przez siebie płatności.

Możesz też przewidzieć stosowne postanowienia w Twoich umowach, które zabezpieczą Cię przed zapłatą z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Musisz jednak pamiętać, że zawarcie takich postanowień wymaga akceptacji drugiej strony. Możliwość uwzględniania takich postanowień, a także ich siła, zależy jednak od Twojej pozycji w negocjacjach z kontrahentami. Jeśli potrzebujesz pomocy w przygotowaniu takich postanowień do Twoich umów, skontaktuj się ze mną.

A teraz zapomnij na chwilę o podzielonej płatności i przenieś myślami do Zamku Książ. 🙂

Jest to jedno z miejsc, które odwiedzam, gdy jestem na Dolnym Śląsku. Piękny zamek Hochbergów z ciekawą historią i tajemniczymi podziemiami, których funkcji do tej pory nikt jednoznacznie nie wyjaśnił. Do tego majowy Festiwal Kwiatów i Sztuki oraz wiele innych ciekawych wydarzeń, które odbywają się w zamku. Już jesienią prawdopodobnie Zamek udostępni do zwiedzania nowy odcinek podziemi. Polecam!

Wojciech Pietrasiewicz
doradca podatkowy